Eliksir młodości i zdrowia, czyli jak działa kolagen w organizmie

Piękna, promienna skóra to nie tylko estetyka – to także element, który wpływać może na samopoczucie. Choć obecne wszędzie reklamy prześcigają się w zachwalaniu produktów „do odmładzania”, klucz do zachowania młodego wyglądu może kryć się głębiej. W białku, które stanowi fundament naszej struktury. Tym niezwykłym budulcem jest kolagen.

Niewidzialny fundament promiennego wyglądu. Na co wpływa kolagen?

Kolagen to białko strukturalne, które niczym „rusztowanie”, podtrzymuje nasze tkanki, zapewniając im elastyczność i wytrzymałość. Dba o naszą skórę, włosy i paznokcie, ale nie tylko. Jak kolagen wpływa na organizm? To wszechobecne białko odgrywa w nim kluczową rolę. Stanowi aż 30 proc. masy wszystkich białek ciała ⁽¹⁾.

Czy wiesz, że…

z wiekiem naturalna produkcja tego cennego składnika w organizmie maleje? Może to prowadzić do różnych negatywnych konsekwencji, a w przypadku skóry widocznych oznak starzenia. Zmiany te są spowodowane spadkiem aktywności fibroblastów i zmniejszeniem liczby naczyń krwionośnych w skórze ⁽²⁾.

Dlatego skóra ulega regresywnym zmianom, takim jak utrata wody, elastyczności i zmniejszenie grubości naskórka. Stąd wspieranie organizmu kolagenem z diety i dodatkowych jego źródeł, może być rozwiązaniem wartym rozważenia. Czas dowiedzieć się o nim więcej.

Z czego zbudowany jest kolagen?

Czym jest kolagen na poziomie molekularnym? To prawdziwe arcydzieło inżynierii natury. Jego podstawową jednostką są aminokwasy, które łączą się w długie łańcuchy polipeptydowe. Te łańcuchy skręcają się ze sobą, tworząc charakterystyczną strukturę potrójnej helisy (spirali), jak trzy splecione ze sobą nici – taką formę ma właśnie cząsteczka kolagenu.

Jest ona wytrzymała na rozciąganie i stabilna, ale nie sztywna. W łańcuchach helisy występują przerwy i „niedoskonałości”, które pozwalają wyginać się jej w dowolnym kierunku.

Krótka podróż do wnętrza komórki, czyli powstawanie kolagenu

Powstawanie kolagenu, czyli jego biosynteza, to złożony proces zachodzący w naszych komórkach. Gdy spożywamy pokarm zawierający białko, nasze enzymy redukują go do najprostszej formy, czyli aminokwasów. Część z nich trafia do fibroblastów, gdzie przechodzą przez kolejne organy komórki. Co dzieje się dalej:

W uproszczeniu wygląda to następująco ⁽¹⁾:

• w jądrze komórkowym odczytywana jest informacja genetyczna, potrzebna do budowy łańcuchów prokolagenu,
• powstałe łańcuchy prokolagenu trafiają do siateczki śródplazmatycznej i aparatu Golgiego komórki, gdzie ulegają dalszym modyfikacjom, które nie mogłyby się odbyć bez udziału witaminy C,
• trzy łańcuchy prokolagenu skręcają się, tworząc potrójną helisę (spiralę),
• prokolagen jest następnie wydalany poza komórkę, gdzie enzymy odcinają jego końcowe fragmenty, przekształcając go w prawidłową cząsteczkę kolagenu,
• pojedyncza cząsteczka kolagenu łączy się z innymi cząsteczkami, tworząc włókna kolagenowe.

Kolagen niejedno ma imię. Poznajmy główne typy i mapę wsparcia w organizmie

Choć mówimy zwykle o kolagenie, co mogłoby sugerować pojedynczą jego formę, w naszym organizmie występuje 28 jego rodzajów. Każdy z nich jest niezbędny w innym procesie w organizmie, ale wybrane z nich także łączą się w 6 odrębnych grup, działając razem ⁽¹⁾.

Do najpowszechniejszych i najliczniejszych spośród tych 28 typów należą ⁽³⁾:

1. Kolagen typu I: to najpowszechniejszy typ kolagenu, stanowiący około 90 proc. całego kolagenu w skórze. Nadaje jej jędrność, elastyczność i sprężystość. Poza nią jest składnikiem kości, na której osadzają się sole mineralne, nadając im wytrzymałość.Także zębów, ścięgien, więzadeł, rogówki oka i naczyń krwionośnych. Odpowiada za wytrzymałość na rozciąganie tych tkanek.

• Kolagen typu II: znajduje się głównie w chrząstce, w tym chrząstce stawów. Nadaje jej sprężystość i odporność na ściskanie, zapewniając płynność ruchu i amortyzację.

• Kolagen typu III: występuje w skórze (obok typu I), mięśniach, naczyniach krwionośnych (w aorcie, która „przekazuje” świeżo natlenioną krew do organów)  i narządach wewnętrznych. Jest ważny dla elastyczności tkanek.

• Kolagen typu IV: jest głównym składnikiem błon podstawnych, czyli cienkich warstw tkanki łącznej, która oddziela naskórek od skóry właściwej. Otacza również komórki mięśni oraz tłuszczu.

• Kolagen typu V: działa wspólnie z innymi kolagenami – głównie typem I oraz III – umożliwiając formowanie włókien, które tworzą wewnętrzną strukturę kości i zrębów rogówki. Są także „wypełniaczem” przestrzeni między komórkami wątroby, płuc, łożyska i mięśni.

Praktyczne porady jak dostarczyć kolagen do organizmu

Skoro już wiemy, że z wiekiem kolagenu w organizmie może być mniej, ważne jest dbanie o jego odpowiedni poziom. Głównie poprzez włączenie do swojej codziennej diety pokarmów bogatych w to białko, jak mięso, ryby czy podroby. Korzystna może okazać się również dodatkowa suplementacja.

Istotne kwestie, o których należy pamiętać przy suplementacji kolagenu ⁽⁴⁾:

1. Należy zwracać uwagę na ilość kolagenu – warto wybierać produktu o wysokiej zawartości kolagenu, najlepiej sprawdzi się kolagen hydrolizowany, który dzięki mniejszej masie cząsteczkowej jest szybciej trawiony i wchłaniany do organizmu.
2. Dodatkowe składniki aktywne – istotnym elementem może okazać się kompozycja dodatkowych składników aktywnych jak biotyna, witamina C, czy selen lub cynk.
3. Regularność – badania wskazują, że optymalny minimalny czas suplementacji kolagenu to 12 tygodni.
4. Formuła – warto wybierać produkty bez dodatku cukru, a dla osób nietolerujących glutenu sprawdzą się produkty oznaczone jako bezglutenowe.

W przypadku, gdy wystąpi potrzeba dodatkowej suplementacji kolagenu, na rynku znajdziemy szeroką gamę produktów. Po za powyższymi warto zwrócić uwagę również na formę produktu, aby była łatwa w sposobie przygotowania i precyzyjnie odmierzona zalecana dzienna porcja. Sprawdzić mogą się shoty lub proszki w saszetkach do rozpuszczania w wodzie.

Na podstawie:

1. Ricard-Blum S. The Collagen Family. Institut de Biologie et Chimie des Prote´ines, Universite´ Lyon, 1-20. Cold Spring Harb Perspect Biol 2011;3, 1-20.
2. Szu-Yu Pu, Ya-Li Huang, Chi-Ming Pu, Yi-No Kang et al. Effects of Oral Collagen for Skin Anti-Aging: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients 2023, 15, 2080, 1-20.
3. Żelaszczyk D., Waszkielewicz A., Marona H. Kolagen – struktura oraz zastosowanie w kosmetologii i medycynie estetycznej. Pracownia Chemii Kosmetycznej Zakładu Chemii Bioorganicznej Katedry Chemii Organicznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków, 1-7.
4. Do-Un Kim, Hee-Chul Chung, Jia Choi, Yasuo Sakai 3, Boo-Yong Lee. Oral Intake of Low Molecular Weight Collagen Peptide Improves Hydration, Elasticity, and Wrinkling in Human Skin: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Study. Nutrients 2018, 10, 826.